Als hulpverlener in de jeugdzorg voel je je enorm betrokken bij je cliënt en wil je graag alle problemen oplossen. Bij impegno laten we niet snel los en zetten we door waar anderen stoppen. Dit kan echter ook een valkuil zijn, wanneer je meer wilt doen dan wat onder jouw verantwoordelijkheid valt. Achteraf kom je erachter dat je op bepaalde beslissingen geen invloed hebt. Het loopt uit op een teleurstelling en je voelt je machteloos. Daar is de cliënt niet mee geholpen en jijzelf ook niet. Hoe voorkom je dat je jezelf voorbij loopt of een te grote rol pakt?
Het gat opvullen
Als kind & jeugd psycholoog behandel ik de 14-jarige Sabine* met complex trauma. In het gezin is veel aan de hand en passende hulp in de huidige thuissituatie is helaas moeilijk te realiseren. Ik voelde me zo betrokken bij Sabine dat ik geneigd was dat gat op te vullen. Ik had een duidelijke visie over wat het beste was voor Sabine, maar ik moest me neerleggen bij de genomen besluiten, zoals die van de voogd. Ik besprak de casus met mijn collega’s. Hun boodschap was: accepteer de situatie zoals deze nu is en richt je op waar je wel invloed op hebt. Dat advies heb ik ter harte genomen.
Invloed
Natuurlijk valt het niet mee om los te laten wat buiten mijn invloed ligt en het voelt soms alsof ik op mijn handen moet gaan zitten. Door de hoeveelheid aan problemen staat Sabine op dit moment niet meer open voor een behandeling waarin we actief aan de slag gaan met de verwerking van haar trauma. Ik blijf haar wel zien om een luisterend oor te bieden en zo nu en dan probeer ik haar aan het denken te zetten. Zo houd ik het contact en het vertrouwen in stand, tot het moment dat Sabine aangeeft weer ruimte te hebben om te werken aan haar herstel en ik daar als behandelaar weer invloed op krijg.
De voorbeelden van Sabine en mijn andere cliënten, hebben mij inzichten gegeven, die ik graag wil delen. Wie weet kan jij daar ook je voordeel mee doen!
- Ken jouw rol
Alleen door te weten wat jouw verantwoordelijkheden zijn, binnen het gezin en te midden van andere hulpverleners, kun je je grenzen bewaken en je eigen expertise ten volste benutten. Je kunt teleurgesteld raken als je door jouw betrokkenheid gaten op gaat vullen. Daarnaast bestaat het risico dat de ander achterover gaat leunen en zijn verantwoordelijkheid zelf niet neemt. Wanneer er een beroep op je wordt gedaan dat niet passend is bij jouw rol, moet je durven zeggen: “Nee, dat ligt nu niet bij mij.” - Praat erover met collega’s
Soms merk je dat op de automatische piloot door je tunnel aan het rijden bent als een trein die maar door blijft gaan en nooit stopt. Dan is het goed om even pas op de plaats te maken en de casus van een afstand te bekijken. Je collega’s kunnen je daarbij helpen. Zij kunnen jou een spiegel voorhouden en kritische vragen stellen als: “Is dat wel jouw rol? Heb jij daar invloed op? Waar kun jij wél verantwoordelijkheid voor dragen?“. Het gesprek met je collega’s geeft ademruimte en een frisse kijk op de situatie. - Sluit aan bij de behoefte van je cliënt op dit moment
Je hebt met je cliënt behandeldoelen opgesteld, maar hoe ver ga je om die te volbrengen? Sluit aan bij de visie van de cliënt. Je kan zo bezig zijn met je eigen ideeën over wat jij denkt dat de beste hulp is, terwijl de cliënt misschien op dit moment iets anders nodig heeft. Dit is een valkuil waarbij je aan de daadwerkelijke behoefte voorbij kunt gaan. Vergeet niet dat een cliënt vaak zelf goed kan aangeven wat er nodig is, zelfs wanneer de cliënt nog een kind is.
Mijn werk als behandelaar is boeiend en mooi en ik leer iedere dag. Ik ben ook benieuwd naar jou. Loop jij er als hulpverlener ook tegenaan dat je je zo betrokken voelt dat je meer wilt doen dan je kunt? En hoe ga jij daar mee om? Durf jij los te laten?
