Iedereen heeft unieke karaktereigenschappen die hen vormen, maar soms kunnen deze eigenschappen zó star of extreem zijn dat ze het dagelijks leven, relaties en werk ernstig beïnvloeden. In dat geval kan er sprake zijn van een persoonlijkheidsstoornis, een complexe psychische aandoening die vaak leidt tot vastlopen op meerdere levensgebieden. Maar wat betekent een persoonlijkheidsstoornis precies, hoe herken je de signalen, en welke stappen kun je zetten richting herstel? In dit blog nemen we je mee in de oorzaken, herkenning en effectieve behandelmethoden die een nieuw perspectief kunnen bieden. Ontdek hoe inzicht en ondersteuning het verschil kunnen maken.
Wat houdt een persoonlijkheidsstoornis in?
Een persoonlijkheidsstoornis is een psychische aandoening waarbij iemand zich anders gedraagt dan verwacht, met starre en negatieve trekken, heftige emoties en problemen in sociale relaties. Dit leidt vaak tot vastlopen in het dagelijks leven.
Iedereen heeft karaktereigenschappen, maar we spreken van een persoonlijkheidsstoornis wanneer deze eigenschappen extreem zijn en je er last van hebt. Als de problemen langdurig zijn en je relaties, werk en dagelijks functioneren ernstig beïnvloeden, is er sprake van een stoornis. De klachten spelen op meerdere levensgebieden en zijn niet het gevolg van één enkele gebeurtenis.
Hoe herken je een persoonlijkheidsstoornis?
- Terugkerende conflicten met mensen in de omgeving.
- Een instabiel levenspatroon en moeite met richting geven aan het leven.
- Extreme gevoelsuitingen, stemmingswisselingen en impulsief of agressief reageren.
- Zich snel buitengesloten of afgewezen voelen.
- Moeite met het maken van zelfstandige keuzes en zich angstig aan anderen vastklampen.
- Dwangmatig streven naar perfectie in het leven.
- Persoonlijk en sociaal vastlopen door de manier waarop ze met zichzelf en anderen omgaan, wat veel hinder veroorzaakt voor zowel henzelf als hun omgeving.
- Last van wisselende psychische problemen zoals angst, depressie, emotionele instabiliteit en impulsiviteit.
Soorten persoonlijkheidsstoornissen
Er zijn 3 groepen persoonlijkheidsstoornissen:
Cluster A: Mensen met deze stoornissen hebben weinig contact met anderen.
-
- Paranoïde-persoonlijkheidsstoornis
- Schizoïde-persoonlijkheidsstoornis
- Schizotypische-persoonlijkheidsstoornis
Cluster B: Mensen met deze stoornissen hebben vaak moeite om zich te beheersen.
-
- Antisociale-persoonlijkheidsstoornis
- Borderline-persoonlijkheidsstoornis
- Histrionische-persoonlijkheidsstoornis
- Narcistische-persoonlijkheidsstoornis
Cluster C: Mensen met deze stoornissen ervaren veel angst en behoefte aan controle. Contact met andere mensen vermijden zij liever, uit angst voor kritiek.
-
- Vermijdende-persoonlijkheidsstoornis
- Afhankelijke-persoonlijkheidsstoornis
- Dwangmatige-persoonlijkheidsstoornis
Oorzaken van een persoonlijkheidsstoornis
Aanleg: meegekregen eigenschappen
-
- Aanleg bepaalt de eigenschappen waarmee iemand geboren wordt, vaak temperament genoemd. Dit kan zich uiten in verlegenheid, impulsiviteit of extraversie, zoals aandacht zoeken.
Omgeving: negatieve ervaringen en maatschappelijke invloeden
-
- Omgevingsfactoren zoals negatieve jeugdervaringen en culturele normen spelen een rol. In een cultuur die bescheidenheid waardeert, kan iemand met een impulsief of extravert temperament sneller vastlopen. Andersom kan iemand die van nature terughoudend is, zich buitengesloten voelen in een maatschappij die succes verbindt aan extraversie.
Interactie: tussen aanleg en omgeving
-
- Aanleg en omgeving beïnvloeden elkaar. Verlegen kinderen kunnen door pesten nog verlegener worden, en impulsieve personen belanden sneller in risicovolle situaties. Negatieve jeugdervaringen, zoals mishandeling of verlies, vergroten meestal de kans op een persoonlijkheidsstoornis, tenzij positieve eigenschappen zoals veerkracht of creativiteit tegenwicht bieden.
Behandeling van persoonlijkheidsproblematiek binnen impegno:
Bij impegno bieden we op maat gemaakte behandelingen voor mensen met persoonlijkheidsproblematiek. Onze aanpak is persoonlijk en kan bestaan uit individuele therapie, groepstherapie of een combinatie hiervan.
Effectieve therapievormen
We maken gebruik van bewezen methoden, zoals schematherapie, die helpt hardnekkige patronen en overtuigingen te doorbreken. Door inzicht, oefeningen en praktische handvatten werken cliënten aan duurzame verandering.
Duur en resultaat op maat
De behandelduur varieert: sommige cliënten volgen een kort, intensief traject, terwijl anderen meer tijd nodig hebben. Resultaten verschillen per persoon, van grote doorbraken tot geleidelijke verbeteringen.
Met de juiste begeleiding en een op maat gemaakt behandelplan is verandering écht mogelijk. Samen bouwen we aan een evenwichtiger en gezonder leven.
Tips tegen een persoonlijkheidsstoornis
- Spreek in de ik-vorm en richt het gesprek op jezelf om verwijten te vermijden.
- Probeer discussies te vermijden. Lukt dit niet, stap dan uit de situatie en benoem dit.
- Laat de ander fouten maken en de verantwoordelijkheid nemen voor zijn of haar acties.
- Blijf jezelf en spiegel het gedrag van de ander, in plaats van erin mee te gaan.
- Vermijd het geven van ongevraagd advies, hoe lastig dat ook kan zijn.
- Zoek steun bij de mensen om je heen door met hen te praten over jouw ervaringen.
- Betrek je gezin bij de situatie, ook al is het slechts globaal, om uitleg te geven.
- Bescherm, indien nodig, andere gezinsleden en zorg dat zij ook aandacht krijgen.
- Neem tijd voor jezelf en blijf investeren in je eigen leven, vrienden en interesses.
